هر آنچه درباره انواع کلید و پریز برق ساختمان باید بدانید

معرفی انواع کلید و پریز برق ساختمان

کلید و پریز برق از اجزای ضروری سیستم الکتریکی ساختمان‌ها هستند که برای کنترل و توزیع انرژی الکتریکی استفاده می‌شوند. کلیدهای برق به کاربران امکان روشن و خاموش کردن چراغ‌ها و دستگاه‌های الکتریکی را می‌دهند، در حالی که پریزهای برق به عنوان نقاط اتصال برای تأمین برق وسایل برقی عمل می‌کنند. کلید و پریز برق ساختمان در انواع مختلفی وجود دارند که در این مطلب از مقالات سایت آموزشگاه فنی سازان به معرفی آنها می‌پردازیم.

با گذراندن دوره آموزش برق ساختمان در آموزشگاه فنی سازان، با انواع کلید و پریز برق ساختمان آشنا شده و نحوه عملکرد و طریق نصب آن ها را فرا خواهید گرفت.

نگاهی به تاریخچه کلید و پریز برق

تاریخچه کلید و پریز برق به اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم بازمی‌گردد، زمانی که برق به عنوان یک منبع انرژی نوین وارد خانه‌ها و ساختمان‌ها شد. در ابتدا، سیستم‌های الکتریکی بسیار ساده بودند و بیشتر برای روشنایی استفاده می‌شدند.
اولین کلیدهای برق به شکل اهرم‌های ساده طراحی شده بودند که با حرکت مکانیکی، جریان برق را قطع و وصل می‌کردند.

پریزهای اولیه نیز بسیار ابتدایی و اغلب بدون درپوش یا محافظ بودند که باعث ایجاد خطراتی مانند برق‌گرفتگی یا آتش‌سوزی می‌شد. با گسترش استفاده از برق و افزایش نیاز به ایمنی، طراحی این تجهیزات به مرور زمان بهبود یافت.

در دهه‌های ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰ با پیشرفت فناوری و استانداردسازی سیستم‌های الکتریکی، کلید و پریزهای مدرن‌تری به بازار آمدند. پریزهای زمین‌خور (ارت دار) برای افزایش ایمنی معرفی شدند و کلید و پریز برق به شکل‌های متنوع‌تری مانند کلیدهای چرخشی و بعدها کلیدهای لمسی و هوشمند توسعه یافتند.

امروزه، کلید و پریزها نه تنها از نظر عملکرد، بلکه از نظر طراحی و تطابق با فناوری‌های نوین مانند خانه‌های هوشمند نیز پیشرفت چشمگیری داشته‌اند. این تحولات نشان‌دهنده اهمیت این تجهیزات در زندگی روزمره و تلاش مستمر برای بهبود ایمنی و کارایی آنهاست.

انواع کلید و پریز برق

کلید و پریز برق از جنبه‌های مختلفی مانند عملکرد، نوع اتصال، طراحی و نصب، مقاومت محیطی، ظاهر و جنس و فناوری به انواع مختلف تقسیم می‌شوند.
این تنوع به کاربران امکان می‌دهد تا با توجه به نیازهای خاص خود، از جمله ایمنی، زیبایی، کارایی و تطابق با فناوری‌های نوین، بهترین گزینه را انتخاب نمایند. در ادامه به معرفی انواع کلید و پریز برق ساختمان می‌پردازیم.

دوره پیشنهادی: آموزش برق صنعتی

آموزش سیم پیچی

انواع کلید و پریز برق از نظر طراحی و نصب

کلید و پریزها از نظر طراحی و نصب به دو نوع کلی روکار و توکار تقسیم می‌شوند.

کلید و پریز برق روکار

کلید و پریز برق روکار روی سطح دیوار نصب می‌شوند و نیازی به ایجاد حفره در دیوار ندارند، بنابراین نصب آنها ساده‌تر و سریع‌تر است.
این نوع کلید و پریزها معمولاً در ساختمان‌های قدیمی، محیط‌های صنعتی یا مکان‌هایی که امکان نصب توکار وجود ندارد، استفاده می‌شوند.
طراحی آنها اغلب ساده و کاربردی است، اما نمونه‌های مدرن‌تر با ظاهر زیبا و مقاومت محیطی بالا نیز در بازار موجود هستند.

کلید و پریز برق توکار

کلید و پریز توکار داخل دیوار نصب می‌شوند و تنها صفحه‌ی ظاهری آنها قابل مشاهده است که باعث می‌شود ظاهر تمیز و زیباتری به فضای داخلی بدهند.
این نوع کلید و پریزها معمولاً در ساختمان‌های مدرن و نوساز استفاده می‌شوند و نصب آنها نیاز به ایجاد حفره در دیوار و عبور سیم‌کشی دارد.
طراحی آنها متنوع است و می‌توانند با دکوراسیون داخلی به خوبی هماهنگ شوند، ضمن اینکه نمونه‌های هوشمند و مقاوم در برابر رطوبت نیز در این دسته موجود هستند.

انواع کلید و پریز برق از نظر عملکرد و کاربرد

کلید و پریز برق ساختمان از نظر عملکرد و کاربرد انواع متعددی دارند که در ادامه به معرفی آنها می‌پردازیم.

کلید تک پل

کلید تک ‌پل برق یکی از ساده‌ترین و پرکاربردترین انواع کلیدهای برق در ساختمان‌ها است که برای کنترل یک مدار روشنایی یا یک وسیله‌ی برقی استفاده می‌شود.
این کلید دارای دو حالت روشن و خاموش است و با فشردن آن، جریان برق به دستگاه متصل‌شده قطع یا وصل می‌گردد.
کلید تک‌ پل معمولاً در فضاهای کوچک مانند اتاق‌های خواب، حمام یا راهروها نصب می‌شود و برای کنترل یک چراغ یا یک پریز برق به کار می‌رود.
طراحی ساده، نصب آسان و هزینه‌ی پایین از مزایای این نوع کلید است که آن را به گزینه‌ای محبوب در سیستم‌های الکتریکی ساختمان‌ها تبدیل کرده است.

کلید دو پل

کلید دو پل برق نوعی کلید است که امکان کنترل دو مدار روشنایی یا دو وسیله‌ی برقی را به صورت مستقل فراهم می‌کند.
این کلید دارای دو دکمه یا اهرم است که هر کدام به یک مدار مجزا متصل بوده و می‌توانند به طور جداگانه روشن یا خاموش شوند.

کلید دو پل معمولاً در فضاهایی مانند اتاق‌های نشیمن، آشپزخانه یا سالن‌ها استفاده می‌شود، مکانی که نیاز به کنترل چندین چراغ یا دستگاه برقی به صورت همزمان وجود دارد.
این نوع کلید علاوه بر افزایش کارایی، در صرفه‌جویی انرژی نیز مؤثر است، زیرا کاربران می‌توانند تنها چراغ‌ها یا دستگاه‌های مورد نیاز خود را روشن کنند.
طراحی آن شبیه به کلید تک ‌پل است، اما با قابلیت کنترل دو مدار، که آن را به گزینه‌ای کاربردی و پرطرفدار در سیستم‌های الکتریکی ساختمان‌ها بدل ساخته است.

کلید سه پل

کلید سه ‌پل برق نوعی کلید است که امکان کنترل سه مدار روشنایی یا سه وسیله‌ی برقی را به صورت مستقل و همزمان فراهم می‌کند.
این کلید دارای سه دکمه یا اهرم است که هر کدام به یک مدار مجزا متصل بوده و می‌توانند به طور جداگانه روشن یا خاموش شوند.
کلید سه‌ پل معمولاً در فضاهای بزرگ‌تر مانند سالن‌های کنفرانس، سالن‌های پذیرایی یا محیط‌های صنعتی استفاده می‌شود، جایی که نیاز به کنترل چندین چراغ یا دستگاه برقی به صورت همزمان وجود دارد.

کلید تبدیل

کلید تبدیل نوعی کلید است که امکان کنترل یک مدار روشنایی یا وسیله‌ی برقی را از دو نقطه‌ی مختلف فراهم می‌کند.
این کلید معمولاً در مکان‌هایی مانند راه‌پله‌ها، راهروهای طولانی یا اتاق‌های بزرگ استفاده می‌شود، فضاهایی که نیاز است چراغ‌ها از دو محل مجزا روشن یا خاموش شوند.
کلیدهای تبدیل به صورت جفت نصب می‌شوند و هر دو کلید به یک مدار متصل هستند اما برخلاف کلیدهای معمولی، دارای سه اتصال (ترمینال) می‌باشند که امکان کنترل دوطرفه را ایجاد می‌کنند.

این نوع کلید علاوه بر افزایش راحتی و کاربری، به بهبود ایمنی و دسترسی آسان‌تر به روشنایی در فضاهای بزرگ کمک می‌کند.
طراحی آن مشابه کلیدهای تک‌ پل است، اما با قابلیت کنترل از دو نقطه، که آن را به گزینه‌ای محبوب در سیستم‌های الکتریکی ساختمان‌ها تبدیل کرده است.

کلید دیمر

کلید دیمر (Dimmer) نوعی کلید است که علاوه بر قابلیت روشن و خاموش کردن چراغ‌ها، امکان تنظیم شدت نور را نیز فراهم می‌کند.
این کلید با کاهش یا افزایش ولتاژ ورودی به لامپ، میزان روشنایی را کنترل کرده و به کاربران اجازه می‌دهد تا نور محیط را متناسب با نیاز یا حال و هوای خود تنظیم کنند.

کلیدهای دیمر معمولاً در فضاهایی مانند اتاق‌های نشیمن، اتاق‌های خواب یا رستوران‌ها استفاده می‌شوند، فضاهایی که ایجاد فضایی دل‌نشین و متنوع از نظر نورپردازی اهمیت دارد.
کلیدهای دیمر در انواع مختلفی مانند دیمرهای مکانیکی، لمسی و هوشمند موجود هستند و با لامپ‌های سازگار مانند LED، هالوژن و رشته‌ای کار می‌کنند.

مقالات مرتبط:

نحوه سیم کشی پریزهای برق

استاندارد برق کشی ساختمان

کلید تایمری

کلیدهای تایمردار یا کلیدهای تأخیری نوعی کلید هستند که پس از فشردن، چراغ متصل به آن‌ها را برای مدت زمان مشخصی روشن نگه می‌دار و پس از گذشت آن زمان به طور خودکار خاموش می‌شوند.
این کلیدها معمولاً در مکان‌هایی مانند راه‌پله‌ها، راهروها، پارکینگ‌ها و سرویس‌های بهداشتی عمومی استفاده می‌شوند، مکان‌هایی که نیاز است چراغ‌ها برای مدت محدودی روشن بمانند تا از مصرف بی‌رویه‌ی انرژی جلوگیری گردد.

کلیدهای تایمردار می‌توانند به صورت مکانیکی یا دیجیتالی تنظیم شوند و زمان تأخیر را بر اساس نیاز کاربر تعیین نمایند.
این کلیدها علاوه بر صرفه‌جویی در مصرف برق، به افزایش ایمنی و راحتی در فضاهای مشترک نیز کمک می‌کنند. طراحی آنها اغلب ساده و کاربردی است و در انواع روکار و توکار موجود هستند.

کلید لمسی

کلید لمسی برق نوعی کلید مدرن است که به جای استفاده از مکانیزم‌های فیزیکی، با لمس صفحه‌ی حساس خود عمل می‌کند.
این کلیدها اغلب دارای طراحی شیک و ظاهری صاف و بدون دکمه‌های برجسته هستند که به زیبایی فضای داخلی ساختمان کمک می‌کنند.
کلیدهای لمسی می‌توانند دارای قابلیت‌های پیشرفته‌تری مانند تنظیم شدت نور (دیمر) یا اتصال به سیستم‌های خانه‌ی هوشمند نیز باشند.

کلید فوتوالکتریک

کلید فوتوالکتریک (فتوسل دار) نوعی کلید هوشمند است که از یک سنسور نوری برای تشخیص نور محیط استفاده می‌کند و به طور خودکار روشنایی را در تاریکی فعال کرده و در روشنایی روز خاموش می‌کند.این کلیدها معمولاً در فضاهای بیرونی مانند حیاط‌ها، پارکینگ‌ها، معابر عمومی و روشنایی‌های خیابانی استفاده می‌شوند، جایی که نیاز به کنترل خودکار روشنایی بر اساس میزان نور طبیعی وجود دارد.

کلیدهای فتوسل علاوه بر افزایش راحتی و کاهش مصرف انرژی، به بهبود امنیت محیط نیز کمک می‌کنند، زیرا با تاریک شدن هوا به طور خودکار چراغ‌ها را روشن می‌کنند.
طراحی آنها اغلب مقاوم در برابر شرایط جوی مانند باران و گردوغبار است و می‌توانند به سیستم‌های خانه‌ی هوشمند نیز متصل شوند.
این کلیدها به دلیل عملکرد خودکار و کارایی بالا، گزینه‌ای ایده‌آل برای روشنایی‌های بیرونی و فضاهای عمومی هستند.

کلید هوشمند

کلید هوشمند نوعی کلید پیشرفته است که امکان کنترل روشنایی و دستگاه‌های برقی را از راه‌دور و به صورت خودکار فراهم می‌کند.
این کلیدها معمولاً از طریق اپلیکیشن‌های موبایل، دستیارهای صوتی یا اینترنت کنترل می‌شوند و می‌توانند در سیستم‌های خانه‌ی هوشمند یکپارچه شوند.

کلیدهای هوشمند قابلیت‌هایی مانند زمان‌بندی روشن و خاموش شدن، تنظیم شدت نور (در صورت داشتن دیمر) و حتی کنترل چندین دستگاه به طور همزمان را ارائه می‌دهند.
این کلیدها علاوه بر افزایش راحتی و انعطاف‌پذیری، به بهینه‌سازی مصرف انرژی و افزایش امنیت خانه نیز کمک می‌کنند. طراحی آنها اغلب مدرن و زیبا است و می‌توانند با دکوراسیون داخلی ساختمان به خوبی هماهنگ شوند.

پریز معمولی

پریز معمولی برق یکی از رایج‌ترین انواع پریزها در ساختمان‌ها است که برای اتصال دستگاه‌ها و وسایل برقی به شبکه‌ی برق استفاده می‌شود.
پریزهای معمولی در انواع روکار و توکار تولید می‌شوند و در تمامی فضاهای ساختمان مانند اتاق‌ها، آشپزخانه و راهروها نصب می‌گردند.
پریزهای معمولی به‌عنوان پایه‌ای ترین عنصر سیستم برق ساختمان، نقش مهمی در تأمین انرژی وسایل برقی روزمره ایفا می‌کنند.

پریز ارت دار

پریز ارت دار (زمین‌خور) نوعی پریز برق است که علاوه بر سیم‌های فاز و نول، دارای یک اتصال سوم به نام سیم ارت (زمین) می‌باشد.
این سیم اضافی برای افزایش ایمنی و جلوگیری از برق‌گرفتگی طراحی شده است، زیرا در صورت بروز نشتی جریان یا اتصالی، جریان اضافی را به زمین منتقل می‌کند.
پریزهای ارت دار معمولاً در مکان‌هایی که احتمال تماس با آب یا رطوبت وجود دارد، مانند آشپزخانه، حمام، فضای باز و کارگاه‌ها، استفاده می‌شوند.

این پریزها با توجه به استانداردهای ایمنی، به‌ویژه برای وسایل برقی با بدنه‌ی فلزی یا دستگاه‌های حساس، ضروری هستند.
طراحی آنها مشابه پریزهای معمولی است، اما با قابلیت اتصال سه‌شاخه‌های دارای سیم ارت، که ایمنی و محافظت بیشتری را برای کاربران فراهم می‌کنند.

پریز چندکاره

پریز چندکاره برق نوعی پریز پیشرفته است که امکان اتصال چندین نوع پلاگ (دو شاخه) و دستگاه‌های مختلف را به طور همزمان فراهم می‌کند.
این پریزها معمولاً دارای چندین درگاه برای اتصال پلاگ‌های استاندارد و پریزهای USB هستند که باعث می‌شوند کاربران بتوانند دستگاه‌های مختلفی مانند گوشی‌های همراه، لپ‌تاپ و وسایل برقی را بدون نیاز به آداپتور یا چندین پریز جداگانه، شارژ یا استفاده کنند.

پریزهای چندکاره معمولاً در فضاهایی مانند اتاق‌های نشیمن، هتل‌ها، فرودگاه‌ها و دفاتر کار استفاده می‌شوند، جایی که نیاز به انعطاف‌پذیری و دسترسی آسان به برق برای چندین دستگاه وجود دارد.
طراحی آنها اغلب جمع‌وجور و مدرن است و به بهبود نظم و زیبایی فضای داخلی کمک می‌کنند. این پریزها به دلیل قابلیت‌های متنوع و کاربردی، گزینه‌ای ایده‌آل برای محیط‌های مدرن و پرمصرف هستند.

پریز USB دار

پریز USB دار نوعی پریز برق است که علاوه بر درگاه‌های استاندارد برای اتصال دو شاخه‌های معمولی، دارای یک یا چند پورت USB نیز می‌باشد.
این پریزها امکان شارژ مستقیم دستگاه‌های همراه مانند گوشی‌های هوشمند، تبلت‌ها و سایر گجت‌های USB را بدون نیاز به آداپتور فراهم می‌کنند.
پریزهای USB دار معمولاً در مکان‌هایی مانند اتاق‌های خواب، پذیرایی، هتل‌ها و فرودگاه‌ها استفاده می‌شوند، مکان‌هایی که دسترسی آسان و سریع به شارژر برای کاربران اهمیت دارد.

طراحی این پریزها اغلب مدرن و جمع‌وجور است و به کاهش شلوغی ناشی از آداپتورهای متعدد کمک می‌کند. این پریزها با توجه به افزایش استفاده از دستگاه‌های USB، به‌عنوان گزینه‌ای کاربردی و به‌روز در سیستم‌های برق ساختمان‌ها محسوب می‌شوند.

نگاهی به آینده صنعت کلید و پریز برق

آینده‌ی صنعت کلید و پریز برق ساختمان به سمت هوشمندسازی، یکپارچه‌سازی با فناوری‌های نوین و افزایش بهره‌وری انرژی پیش می‌رود.
با گسترش خانه‌های هوشمند، کلید و پریزها به طور فزاینده‌ای به اینترنت اشیا (IoT) متصل شده و امکان کنترل از راه‌دور، زمان‌بندی و نظارت بر مصرف انرژی را فراهم می‌کنند.
طراحی‌ها نیز به سمت زیبایی‌شناسی مدرن، مواد سازگار با محیط زیست و قابلیت‌های چندمنظوره حرکت می‌کنند.

علاوه بر این، افزایش توجه به ایمنی و استانداردهای جهانی، منجر به توسعه‌ی محصولاتی با قابلیت‌های پیشرفته‌تر مانند تشخیص خطا و محافظت در برابر اضافه‌بار خواهد شد.
در آینده، کلید و پریزها نه تنها به عنوان ابزارهای ساده‌ی برقی، بلکه به عنوان بخشی از اکوسیستم هوشمند خانه‌ها عمل خواهند کرد.