اصول لوله کشی آب ساختمان یکی از مهم‌ترین بخش‌های سیستم تاسیسات است که نقش اساسی در تامین آب مصرفی دارد. انجام صحیح و استاندارد لوله‌کشی، علاوه بر تامین آب با کیفیت، از بروز مشکلاتی نظیر نشتی، افت فشار و حتی ایجاد خطرات جانی برای ساکنان جلوگیری می‌کند. با توجه به اهمیت این موضوع ما در این مطلب از آموزشگاه فنی سازان به آشنایی با روش‌ها، انواع لوله‌ها و استانداردهای لازم در این زمینه ضروری است.
روش های مختلف لوله کشی آب(سنتی، انشعابی،کلکتوری)
اصول لوله کشی آب ساختمان، شامل مجموعه پیچیده‌ای از لوله‌ها، اتصالات و شیرآلات است که به‌منظور انتقال و توزیع آب طراحی می‌شوند. اجرای صحیح این سیستم به تامین آب بهداشتی و کافی در نقاط مختلف ساختمان کمک می‌کند و از بروز مشکلات ناشی از نشتی و خرابی جلوگیری می‌نماید. با توجه به تنوع روش‌های موجود، انتخاب شیوه مناسب برای لوله کشی آب بسته به نوع ساختمان، بودجه و نیازهای خاص آن متفاوت است.
1- لوله کشی آب به روش سنتی
لوله کشی آب ساختمان به روش سنتی یکی از قدیمی‌ترین روش‌های مورد استفاده است. در این روش از لوله‌های فلزی مانند لوله‌های فولادی یا گالوانیزه استفاده می‌شود. اگرچه این لوله‌ها مقاومت بالایی دارند، اما معایبی نظیر زنگ‌زدگی و خوردگی در طول زمان باعث کاهش کارایی و بهداشت آب می‌شود. در نتیجه، لوله کشی آب به روش سنتی مشکلاتی مانند تغییر کیفیت آب، افت فشار و همچنین هزینه‌های سنگین تعمیرات و نگهداری را به‌همراه دارد.
از دیگر معایب لوله کشی آب ساختمان به روش سنتی می‌توان به سختی کار و سنگین بودن لوله‌های فلزی اشاره کرد. حمل و نصب این لوله‌ها مشکل و به‌خاطر اتصالات پیچیده، اجرای پروژه‌ها نیز به زمان بیشتری نیاز دارد. همچنین، به‌دلیل افزایش قیمت مواد اولیه فلزی و هزینه‌های بالای نصب، استفاده از این روش به‌خصوص در ساختمان‌های مدرن به شدت کاهش یافته‌است.
دوره پیشنهادی: آموزش لوله کشی ساختمان به صورت تخصصی مخصوص ورود به بازار کار
لوله کشی آب به روش سنتی
2- لوله کشی آب به روش انشعابی
در لوله کشی آب ساختمان به روش انشعابی، یک لوله به‌عنوان منبع اصلی آب وارد ساختمان شده و سپس به‌صورت شاخه‌های فرعی به نقاط مصرف آب مانند شیرآلات، توالت و دوش تقسیم می‌شود. این روش، یکی از متداول‌ترین شیوه‌های لوله‌کشی در ساختمان‌های مسکونی و تجاری کوچک و متوسط است.
اصول لوله کشی آب ساختمان به روش انشعابی به‌دلیل کاهش تعداد اتصالات و لوله‌های فرعی، زمان اجرا را کوتاه‌تر می‌کند و هزینه‌های اولیه نصب نیز کمتر است. از مشکلات اصلی این روش، می‌توان به افت فشار آب در نقاط مختلف اشاره کرد. در صورتی که چندین شیر آب به‌طور همزمان باز شوند، فشار آب به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌یابد. این موضوع می‌تواند در ساختمان‌هایی که دارای تعداد زیادی مصرف‌کننده هستند، مشکلاتی ایجاد کند. علاوه بر این در صورت بروز مشکل در یک قسمت از سیستم، تعمیر و تعویض لوله‌ها نیازمند قطع آب کل ساختمان است.
لوله کشی آب به روش انشعابی
3- لوله کشی آب به روش کلکتوری
لوله کشی آب ساختمان به روش کلکتوری یکی از پیشرفته‌ترین و کارآمدترین شیوه‌ها است. در این روش از ابزاری به نام کلکتور استفاده می‌شود که وظیفه تقسیم آب به هر واحد یا نقطه مصرف را دارد. این ابزار به گونه‌ای طراحی شده که از یک منبع اصلی، آب را به‌صورت جداگانه به هر بخش از ساختمان انتقال می‌دهد.
در اصول لوله کشی آب ساختمان به روش کلکتوری، ابتدا یک لوله اصلی به داخل ساختمان وارد و مستقیم به کلکتور متصل می‌شود. کلکتور به‌عنوان یک هاب عمل کرده و جریان آب را به انشعابات مختلف مانند آشپزخانه، سرویس‌های بهداشتی و حمام‌ها می‌فرستد. هر یک از انشعابات به‌صورت مستقل عمل کرده و امکان کنترل فشار و قطع و وصل جریان آب به هر بخش جداگانه را فراهم می‌کند.
یکی از بزرگ‌ترین مزایای اصول لوله کشی آب ساختمان به روش کلکتوری، حفظ فشار آب در تمامی نقاط ساختمان است. از آنجا که هر بخش به‌طور مستقیم از کلکتور تغذیه می‌شود، هیچ افت فشاری در اثر مصرف همزمان وجود ندارد. همچنین، در صورت بروز مشکل در یک بخش، تنها همان قسمت از مدار قطع می‌شود و نیاز به قطع کل سیستم نیست. این امر موجب سهولت در تعمیرات و نگهداری می‌شود و آسایش بیشتری برای ساکنین فراهم می‌کند.
مقاله مرتبط: صفر تا صد لوله کشی ساختمان
لوله کشی آب ساختمان به روش کلکتوری
اصول لوله کشی آب ساختمان
برای اطمینان از عملکرد صحیح سیستم اصول لوله کشی آب ساختمان و جلوگیری از مشکلات احتمالی، رعایت استانداردهای موجود ضروری است.
1- انتخاب بستر و محل لوله کشی آب
یکی از اصول اولیه و اساسی در اصول لوله کشی آب ساختمان، انتخاب بستر مناسب برای قرارگیری لوله‌ها است. لوله‌ها باید در عمق مناسبی نصب شوند تا در معرض فشار و ضربات خارجی قرار نگیرند. اگر لوله‌ها نزدیک به سطح نصب شوند، ممکن است در معرض آسیب‌های مکانیکی ناشی از عبور وسایل نقلیه یا سایر عوامل محیطی قرار گیرند. از سوی دیگر، نصب لوله‌ها در عمق زیاد نیز می‌تواند هزینه‌های حفاری و تعمیر را افزایش دهد.
2- استفاده از لوله مناسب
انتخاب نوع لوله مناسب یکی دیگر از اصول مهم در لوله کشی آب ساختمان است. لوله‌های مورد استفاده برای آب آشامیدنی، فاضلاب و آب‌های غیر شرب باید با توجه به نوع مصرف و شرایط محیطی انتخاب شوند. لوله‌های گالوانیزه، PVC، پلی‌پروپیلن و پنج‌لایه هر یک مزایا و معایب خاص خود را دارند. برای مثال، لوله‌های پلی‌پروپیلن به‌دلیل مقاومت در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی گزینه مناسبی برای آب آشامیدنی هستند، در حالی که لوله‌های پنج‌لایه به‌خاطر تحمل فشار و دما، در سیستم‌های گرمایش و انتقال آب گرم به‌کار می‌روند.
3- رعایت قطر و ضخامت استاندارد
در لوله کشی آب ساختمان، رعایت قطر و ضخامت مناسب لوله‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد. اگر لوله‌ها از نظر قطر یا ضخامت کمتر از استانداردهای لازم باشند، جریان آب به‌درستی انجام نشده و ممکن است مشکلاتی نظیر کاهش فشار، تجمع رسوبات و گرفتگی رخ دهد. در مقابل، استفاده از لوله‌هایی با قطر زیاد ممکن است هزینه‌ها را افزایش داده و نیاز به پمپ‌های قوی‌تر برای تامین فشار آب باشد.
قطر لوله‌های مورد استفاده در لوله کشی آب ساختمان باید بر اساس نیاز آب‌رسانی ساختمان تعیین شود.
4- نصب لوله در محل مناسب
مکان قرارگیری لوله‌ها نقش مهمی در افزایش عمر مفید سیستم اصول لوله کشی آب ساختمان دارد. عواملی مانند دمای محیط، رطوبت و اصطکاک می‌توانند بر روی لوله‌ها تاثیر منفی بگذارند. برای مثال، نصب لوله‌ها در مکان‌هایی که تحت‌تاثیر تغییرات شدید دمایی یا رطوبتی قرار دارند، ممکن است منجر به کاهش عمر لوله‌ها و ایجاد ترک‌خوردگی شود. همچنین، توجه به کاهش اصطکاک و استفاده از بست‌های مناسب برای جلوگیری از حرکت و لرزش لوله‌ها نیز ضروری است.
5- هماهنگی با سایر سیستم‌های لوله‌کشی ساختمان
اصول لوله کشی آب ساختمان باید با سایر سیستم‌های لوله‌کشی موجود در ساختمان هماهنگی داشته باشد. سیستم‌های آب آشامیدنی، فاضلاب، آب گرم و گرمایش از جمله سیستم‌هایی هستند که باید به‌درستی با هم متصل و هماهنگ شوند تا هیچ‌گونه تداخل یا اختلال در عملکرد آن‌ها رخ ندهد. برای مثال، سیستم‌های آب آشامیدنی نباید به‌هیچ‌وجه با لوله‌های فاضلاب یا آب‌های غیرشرب تداخل داشته باشند.
انواع لوله ها در لوله کشی آب ساختمان
برای اجرای سیستم لوله کشی آب ساختمان، انتخاب لوله‌های مناسب یکی از فاکتورهای مهم در تضمین عملکرد صحیح، دوام طولانی‌مدت و بهبود کیفیت آب است. با توجه به شرایط محیطی و نیازهای مختلف ساختمان، لوله‌ها از جنس‌های متفاوتی ساخته می‌شوند که هر کدام مزایا و معایب خود را دارند.
لوله PVC (پلیکا)
لوله‌های PVC که با نام لوله پلیکا نیز شناخته می‌شوند، یکی از رایج‌ترین انواع لوله‌ها در اصول لوله کشی آب ساختمان مدرن هستند. این لوله‌ها به‌دلیل مقاومت بالا در برابر خوردگی، زنگ‌زدگی و مواد شیمیایی به‌ویژه در ساختمان‌های مسکونی و تجاری استفاده می‌شوند. سبکی و سهولت نصب این لوله‌ها باعث شده که در لوله کشی آب جایگزین لوله‌های فلزی سنگین و پرهزینه شوند. علاوه بر این، لوله‌های PVC برخلاف لوله‌های فلزی تاثیری بر طعم و کیفیت آب ندارند.
هرچند این لوله‌ها انعطاف‌پذیری کمی داشته و در برابر ضربه‌های ناگهانی شکننده هستند، اما با این‌حال به‌دلیل قیمت مناسب و کاربرد گسترده، یکی از پرکاربردترین لوله‌ها در لوله کشی آب ساختمان به شمار می‌آیند.
لوله PVC (پلیکا)
لوله گالوانیزه
لوله‌های گالوانیزه به‌عنوان جایگزین لوله‌های سربی در سیستم‌های لوله کشی آب ساختمان به‌کار گرفته شدند. این لوله‌ها از جنس فلز بوده و سطح آن‌ها با پوششی از روی (Zn) پوشیده شده تا از زنگ‌زدگی و خوردگی جلوگیری شود. مقاومت بالا در برابر خوردگی و تحمل فشار زیاد از مزایای مهم این لوله‌ها به شمار می‌آید. با این‌حال، لوله‌های گالوانیزه به‌دلیل ایجاد رسوبات داخلی با گذشت زمان، باعث کاهش فشار آب می‌شوند و ممکن است طعم و بوی آب را تحت‌تاثیر قرار دهند.
از این رو، استفاده از این لوله‌ها به تدریج کاهش یافته و جای خود را به لوله‌های پلیمری داده‌اند. با این‌حال، در پروژه‌های بزرگ و مقاوم‌سازی قدیمی هنوز در برخی موارد از این نوع لوله استفاده می‌شود.
لوله گالوانیزه
لوله چدنی
لوله‌های چدنی یکی از قدیمی‌ترین انواع لوله‌ها در لوله کشی آب ساختمان هستند که به‌خاطر مقاومت بالا در برابر فشارهای زیاد و قیمت مناسب، همچنان در برخی از سیستم‌های انتقال آب و فاضلاب کاربرد دارند. این لوله‌ها از چدن ریخته‌گری ساخته شده‌اند و به‌دلیل ساختار مقاوم، در پروژه‌های زیرساختی بزرگ مورد استفاده قرار می‌گیرند. با این‌حال، لوله‌های چدنی سنگین هستند و نصب آن‌ها نیازمند مهارت و زمان بیشتری است.
یکی از چالش‌های این لوله‌ها نیز زنگ‌زدگی و خوردگی در طول زمان است که نیاز به تعویض و نگهداری مکرر دارد. به همین دلیل، لوله‌های چدنی بیشتر در بخش‌های صنعتی یا فاضلاب استفاده می‌شوند و کمتر در لوله‌کشی آب ساختمان به‌کار می‌روند.
لوله پنج‌لایه (PEX)
لوله‌های پنج‌لایه یکی از پیشرفته‌ترین لوله‌های مورد استفاده در لوله کشی آب ساختمان هستند. این لوله‌ها با ترکیبی از پلیمر و فلز ساخته می‌شوند و به‌دلیل داشتن لایه‌های متعدد، از ویژگی‌های برتر هر دو نوع لوله فلزی و پلاستیکی بهره می‌برند. لوله‌های پنج‌لایه، از استحکام بالایی در برابر تغییرات دما و فشار برخوردارند. از این رو انتخابی ایده‌آل برای سیستم‌های گرمایش از کف، رادیاتورها و انتقال آب گرم و سرد ساختمان هستند.
یکی از بزرگ‌ترین مزایای این لوله‌ها، عدم تغییر طعم و بو آب آشامیدنی است. علاوه بر این، لوله‌های پنج‌لایه در برابر خوردگی مقاوم هستند و نصب آن‌ها نسبتا آسان است. هرچند این لوله‌ها نیز به‌دلیل ضریب انبساط حرارتی بالا در مواجهه با تغییرات دما ممکن است دچار انبساط شوند.
لوله پنج‌لایه (PEX)
لوله پلی‌پروپیلن (PP)
لوله‌های پلی‌پروپیلن یکی دیگر از انواع لوله‌های پلاستیکی هستند که با ارائه مزایای متعدد در اصول لوله کشی آب ساختمان، بسیار محبوب شده‌اند. این لوله‌ها به‌ویژه به‌خاطر سبکی و سرعت نصب بالا در پروژه‌های ساختمانی و مسکونی استفاده می‌شوند. لوله‌های پلی‌پروپیلن سطح داخلی صیقلی دارند که از تشکیل رسوب و جلبک جلوگیری می‌کند. به‌این ترتیب کیفیت آب حفظ خواهد شد. این لوله‌ها به دو رنگ سبز و سفید عرضه می‌شوند که هر دو از لحاظ کیفیت مشابه‌اند.
با این‌حال، لوله‌های پلی‌پروپیلن مقاومت کمی در برابر دماهای بالا دارند و در هنگام نصب نیازمند ابزارهای تخصصی مانند دستگاه اتو جوش هستند. به‌همین دلیل، استفاده از این لوله‌ها بیشتر در سیستم‌های لوله‌کشی آب ساختمان که دمای سیال پایین می‌باشد، رایج است.
در آموزشگاه فنی سازان تعداد زیادی دوره های تخصصی و کاربردی در حال برگزاری هستش تا کارآموزان پس از گذراندن این دوره ها وارد بازارکار شوند که از این دوره های خوب میتونیم به آموزش تعمیرات موبایل ،آموزش برق ساختمان ،آموزش سیم پیچی و … اشاره کنیم برای اطلاعات بیشتر در مورد این دوره ها می توانید با کارشناسان ما در تماس باشید.
