اگر شما با علائم خرابی دینام ماشین که به نام ژنراتور هم شناخته می شود آشنا باشید، می توانید در صورت وجود مشکل آن را به سادگی تشخیص دهید و برای رفع مشکل اقدام کنید. البته راه های پیشگیرانه ای هم وجود دارد که به شما کمک می کند تا در حد امکان قبل از بروز علائم خرابی دینام ماشین برای آن کاری کنید.
در این مقاله قصد داریم دینام خودرو و مهمترین بخش های آن را توضیح دهیم و علت ها و علائم آن را معرفی و بررسی کنیم.
بیشتر بدانید –> تمام نکاتی که در مورد دینام باید بدانید و روش جلوگیری از خرابی دینام : ورود
دینام چیست و چه کاربردی دارد؟
قبل از بررسی علائم خرابی دینام ماشین ابتدا باید ببینیم دینام ماشین چیست؟ دینام ماشین یا ژنراتور هرچند کوچک است اما یکی از بخش های حیاتی خودرو است و وظیفه آن تولید برق برای سیستم برق ماشین است. ماشین قطعات زیادی دارد که با برق کار می کنند و تامین برق این قطعات را مولد برق ماشین یعنی دینام انجام می دهد. بدون دینام بخش هایی مثل چراغ، ضبط، تنظیم صندلی (البته اگر برقی باشد)، برف پاک کن و … از کار می افتند. البته اینها تنها بخش های ساده هستند و بدون برق در کل موتور ماشین هم هز کار می افتد. خودرو یک سیستم مکانیکی برقی است و سیستم برقی مانند روحی در جسم مکانیکی خودرو عمل می کند و بدون آن خودرو یک جسم فلزی بی جان است.
پیشنهاد ویژه: دوره آموزش سیم پیچی الکتروموتورها و آرمیچر با مدرک معتبر از سازمان فنی حرفه ای
دینام معمولا در زیر پمپ هیدرولیک موتور توسط یک تسمه وارد مدار چرخش موتور ماشین می شود. اصلی ترین قطعه دینام ماشین روتور است که داخل یک میدان مغناطیسی حرکت می کند تا جریان برق تولید شود.
اجزای تشکیل دهنده دینام ماشین
در ادامه مقاله به توضیح مهمترین بخش های دینام خودرو و عملکرد آنها می پردازیم. دینام ماشین از اجزای مختلفی تشکیل شده که مشکل در هر کدام می تواند به بروز علائم خرابی دینام ماشین ختم شود. مهمترین قطعات تشکیل دهنده دینام خودرو عبارتند از:
- پوسته فلزی
- روتور
- استاتور(بالشتک)
- کلکتور
- دیود (یکسوکننده)
- زغال و آفتامات
- بلبرینگ
- قرقره (پولی)
نقش استاتور در بروز علائم خرابی دینام ماشین
ایراد در استاتور یکی از دلایل اصلی بروز علائم خرابی دینام ماشین است. استاتور یکی از قطعات اصلی دینام ماشین است و خود از هسته و سیم پیچ تشکیل شده است. هسته اصلی استاتور از چند لایه ساخته شده از حلقه های آهنی شیار دار می باشد که با عایق مخصوصی پوشانده شده اند. این لایه ها بوسیله خارهای مخصوص یا پرچ به هم متصل شده اند.
سیم پیچی استاتور دینام ماشین از نوع سیم پیچی مرکب است که دارای چند حلقه سیم پیچ می باشد. در دینام های مختلف با توان های متفاوت تعداد حلقه ها و نوع و قطر سیم و همچنین تعداد دورهای سیم پیچی مختلف است.
استاتور دینام روتور را در مرکز خود در بر میگیرد و چرخش روتور در مرکز استاتور باعث عبور میدان مغناطیسی از سیم پیچی های استاتور می شود و جریان برق تولید می شود. جریان به وجود آمده از نوع جریان متناوب است و دوره تناوب آن به دوره تناوب چرخش روتور در مرکز استاتور بستگی دارد.
البته برای خیلی از بخش های برق خودرو به جریان ثابت DC با ولتاژ ثابت نیاز است و به همین علت هم جریان متناوب خروجی استاتور وارد بخش دیود دینام می شود تا در آنجا به جریان ثابت تبدیل شود.
نقش روتور (آرمیچر) در بروز علائم خرابی دینام ماشین
روتور دینام که به نام آرمیچر هم شناخته می شود در واقع یک قطعه مغناطیسی در مرکز دینام است. روتور از یک محور فولادی و یک پوسته آهنی ساخته شده است و در مرکز استاتور حرکت چرخشی به دور محور خود دارد.
عملکرد درست روتور در جلوگیری از بروز علائم خرابی دینام ماشین تاثیر زیادی دارد. در داخل روتور یک سیم پیچ وجود دارد که به دور محور اصلی روتور چرخش می کند. سیم پیچی داخل آرمیچر دارای دو انتها می باشد که به کلکتور متصل شده است. کار اصلی روتور در اصل تولید انرژی مغناطیسی دینام می باشد. چرخش روتور باعث میشود میدان مغناطیسی از سیم پیچ های داخل بالشتک عبور کرده و جریان الکتریکی ایجاد شود.
توان الکتریکی که دینام تولید میکند به مقدار زیادی وابسته به نیروی مغناطیسی روتور است. هرچه روتور نیروی مغناطیسی بیشتری تولید کند جریان خروجی نیز قوی تر است. از آنجایی که این جریان باید قابل کنترل باشد یک آفتامات که در واقع یک قطعه تنظیم کننده جریان است جریان ورودی آرمیچر را کنترل می کند تا از سوی دیگر ولتاژ و جریان خروجی استاتور در حد مشخصی باقی بماند.
اهمیت یکسوساز یا دیود در جلوگیری از بروز علائم خرابی دینام ماشین
یکسوساز یا دیود یکی از قطعات مهم دینام است که جریان متناوب تولید شده از چرخش روتور داخل استاتور را به جریان DC تبدیل می کند.
عملکرد دیود در در دینام به این صورت است که چند عدد دیود که تعداد آنها به خروجی استاتور بستگی دارد و در اتومبیل های قدیمی و جدید تفاوت دارد، کنار هم قرار می گیرند تا جریان متناوب خروجی از استاتور را به جریان ثابت تبدیل کنند. دمای این دیودها ممکن است به علت عبور جریان قوی خیلی بالا رود به همین دلیل آن ها را روی صفحات خنک کننده که از جنس آلومینیوم ساخته شده که هیت سینک نام دارند قرار می دهند.
اهمیت زغال برای جلوگیری از بروز علائم خرابی دینام ماشین
زغال دینام در واقع یکی از قطعات دینام است که وظیفه آن جمع آوری الکترون ها از روی کلکتور دینام است. زغال دینام یک قطعه کوچک در داخل دینام است که بر خلاف ابعادش وظیفه مهمی بر دوش می کشد و قیمت بالایی هم دارد.
ایراد در رگلاتور یا آفتامات چگونه باعث بروز علائم خرابی دینام ماشین
رگلاتور که معنی لغوی آن تنظیم کننده است در بازار با نام آفتامات نیز شناخته می شود و یکی از قطعات مهم دینام است. کار آفتامات در واقع کنترل جریان ورودی آرمیچر می باشد. همانطور که می دانید توان الکتریکی که بوسیله دینام تولید می شود وابسته به نیروی مغناطیسی آرمیچر می باشد. کار آفتامات نظارت بر توان الکتریکی خروجی دینام بوسیله کنترل جریان ورودی آرمیچر می باشد.
ایراد در کلکتور چگونه باعث بروز علائم خرابی دینام ماشین می شود؟
کلکتور دینام در واقع یک حلقه رسانا و معمولا از جنس مس می باشد که در دو طرف آن ذغال صنعتی قرار می گیرد. خود زغال نیز در داخل یک قالب به نام جاروبک قرار دارد که جریان از آنجا به استاتور منتقل می شود. در واقع به وسیله کلکتور سیگنال های قدرت از بخش دورانی یا همان روتور دستگاه به بخش ثابت منتقل می شود.
استفاده از کلکتور عملکرد سیستم را بهبود می دهد و از استهلاک و پیچش سیم ها حول محور چرخش جلوگیری می کند. کلکتور با نام های کانتکتور دورانی یا مفصل دورانی هم شناخته می شود.
علائم خرابی دینام ماشین
خرابی دینام ماشین از رایج ترین ایرادات برقی خودرو است. معمولا با علائمی از قبیل لرزش آمپر، صدای غیر عادی زیر کاپوت ماشین و روشن شدن چراغ روی داشبورد خود را نشان می دهد. این علائم نشان از مشکل جدی برقی برای ماشین دارد که اگر به آن عمل نکنیم باعث استارت نخوردن یا از کار افتادن ماشین خواهد شد. علائم خرابی ماشین در انواع مختلف از جمله علائم خرابی دینام پراید، علائم خرابی دینام پژو 405 و علائم خرابی دینام پژو 206 تقریبا مشابه یکدیگر هستند.
از دیگر نشانه ها و علائم خرابی دینام ماشین می توان به استشمام بوی سیم یا لاستیک سوخته، شنیده شدن صدای جیرجیر دینام، شل بودن، پوسیدگی، خوردگی یا سفت بودن تسمه دینام خودرو، روشن شدن چراغ هشداردهنده روی صفحه کیلومتر شمار، خوابیدن باتری و کم بودن نور چراغ‌ها اشاره کرد.
در بیشتر مواقع خرابی های دینام مربوط به سوختن دیود و یا سیم پیچی روتور و بالشتک است. دینام بوسیله یک تسمه به مدار چرخش موتور متصل است و لازم است به صورت مرتب مورد بررسی قرار بگیرد تا از سالم بودن تسمه اطمینان حاصل شود.
در تابستان که هوا بسیار گرم است احتمال خرابی دینام بیشتر است. در هوای داغ درجه حرارت موتور افزایش می یابد و فن ثانویه وارد مدار شده و با حداکثر سرعت می چرخد و این مساله فشار شدید و دائمی روی دینام خودرو وارد می کند.
هنگامی که ماشین با حداکثر ظرفیت کار می کند نیاز دارد از ذخیره برق باتری استفاده کند و دینام خودرو وظیفه تامین این ذخیره برق را بر عهده دارد. اگر دور ماشین پایین بیاید دینام توان شارژ مداوم باطری را نخواهد داشت که این مساله باعث می شود به دینام فشار زیادی وارد شود و در نهایت دینام بسوزد.
پیشگیری از سوختن دینام خودرو
سوختن دینام خودرو که مهمترین دلیل ایجاد علائم خرابی دینام ماشین است، علاوه بر هزینه خود دینام و تعویض آن دردسر های زیادی هم برای شما ایجاد میکند و خرابی آن زمان مشخصی ندارد. شاید در راه مسافرت اتفاق بیافتد یا هنگامی که یک قرار ملاقات خیلی مهم دارید.
پس مهم است که تا جایی که می توانید از این اتفاق پیشگیری کنید تا دچار عواقب بد ناشی از سوختگی دینام نشوید. راهکارهایی که کمک میکنند دینام دچار سوختگی نشود عبارتند از:
- از باتری های متفرقه استفاده نکنید.
- ظرفیت باتری که برای ماشین در نظر دارید باید حداقل 65 آمپر باشد.
- در صورت توقف طولانی ماشین با فشار بر پدال گاز دور موتور آن را برای مدتی بالا نگه دارید تا دینام شارژ شود.
- دور فن کولر را هنگام استفاده در پایین ترین حالت خود قرار دهید.
- تسمه دینام خودرو را مرتب چک کنید تا پوسیدهف شل یا خیلی سفت نباشد.
- در زمان هایی که ضرورتی ندارد چراغ های خودرو را روشن نگه ندارید.
جمع بندی
همانطور که در این مقاله مطالعه کردید دینام خودرو از قسمت های مختلفی تشکیل شده است که وظایف مهمی بر عهده دارند و در نهایت این قطعه مهم وظیفه تامین برق خودرو را بر عهده دارد. اگر خودرو را یک شهر در نظر بگیریم دینام خودرو نیروگاه برق آن شهر است و بدون برق هم زندگی غیر ممکن می شود. حرکت تمام قسمت های مکانیکی خودرو به برق وابسته است و اگر دینام دچار مشکل شود یا بسوزد ماشین نمی تواند به کار خود ادامه دهد.
در این مقاله همچنین علت ها و علائم خرابی دینام ماشین را بررسی کردیم و دیدید که کارکردن ماشین در دور کم و هوای گرم بخصوص زمانی کولر ماشین در دور بالا در حال کار باشد چطور می تواند به عملکرد دینام صدمه وارد کند.
برای جلوگیری از سوختن دینام نیز راهکارهایی ارائه شد که اگر به این راهکارها توجه شود تا حد زیادی قادر خواهید بود از سوختن دینام جلوگیری کنید یا حداقل عمر آن را بیشتر کنید.
دوره های آموزشی در حال برگزاری در آموزشگاه فنی سازان :
